Tiểu đường thai kỳ là tình trạng rối loạn dung lượng glacose, phát sinh khi cơ thể không thể sản xuất đủ insulin cần thiết trong thời kỳ mang thai. Những ai mắc tình trạng này thường có lượng đường trong máu cao trong thời kỳ mang thai.
Trong thời kỳ mang thai, có khá nhiều các bà bầu bị rối loạn glucose, với cơ thể có lượng đường trong máu cao. Đây còn gọi là tình trạng đái tháo đường thai kỳ, hoặc tiểu đường thai kỳ. Tình trạng này thường diễn ra từ tuần thứ 24 đến tuần thứ 28.
Thống kê từ trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) cho thấy, ước tính tiểu đường thai kỳ xảy ra ở tỷ lệ từ 2% đến 14% ở các bà mẹ mang thai ở Hoa Kỳ.
Cần lưu ý rằng, triệu chúng tiểu đường thai kỳ thường sẽ chỉ diễn ra trong thời gian mang thai. Tuy nhiên, hiện tượng này sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2.
Nếu không được kiểm soát tốt trong quá trình mang thai, tiểu đường thai kỳ có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường ở em bé sau khi sinh ra.
Tiểu đường thai kỳ cũng có thể làm tăng khả năng xảy ra biến chứng cho cả bà mẹ và em bé trong suốt quá trình mang thai và sinh nở.
Vậy trước khi tìm hiểu xem tiểu đường thai kỳ nên ăn gì, hãy cùng hiểu rõ về bệnh tiểu đường thai kỳ, nguyên nhân, biến chứng và cách thích ứng phù hợp nhé!
Tổng quan
| Khi nào nên xét nghiệm tiểu đường thai kỳ? | Tuần 24-28 của thai kỳ |
| Chi phí xét nghiệm tiểu đường thai kỳ? | 200.000VND/ lần xét nghiệm |
Tiểu đường thai kỳ là gì?
Tiểu đường thai kỳ là tình trạng rối loạn dung lượng glacose, phát sinh khi cơ thể không thể sản xuất đủ insulin cần thiết trong thời kỳ mang thai. Những ai mắc tình trạng này thường có lượng đường trong máu cao trong thời kỳ mang thai.
Triệu chứng của tiểu đường thai kỳ
Bệnh tiểu đường thai kỳ hiếm khi gây ra các triệu chứng rõ ràng, và thường sẽ chỉ có thể được xác định thông qua các xét nghiệm. Ngoài ra, các bác sĩ sản khoa cũng sẽ chẩn đoán và tính toán rủi ro có thể mắc, nếu bà bầu đang có một số yếu tố nguy cơ nhất định.
Các triệu chứng tiểu đường thai kỳ khá nhẹ và rất dễ bị bỏ qua, cụ thể như sau:
- Cảm thấy mệt mỏi thường xuyên
- Hay bị mờ mắt
- Khát nước quá mức
- Đi tiểu nhiều
- Nhiễm trùng đường tiết niệu
- Nhiễm trùng nấm men
- Ngáy ngủ
- Dễ tăng cân
12 đối tượng dễ mắc tiểu đường thai kỳ
Bà bầu thuộc các nhóm đối tượng sau thường sẽ có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ cao hơn:
- bị huyết áp cao
- gia đình có người đã mắc bệnh tiểu đường
- thừa cân trước khi mang thai
- Có chỉ số BMI cao vượt 30.
- không hoạt động thể chất
- tăng cân nhiều hơn bình thường trong thời kỳ mang thai
- đa thai
- đã từng sinh em bé nặng hơn 4kg
- đã từng mắc tiểu đường thai kỳ ở lần mang thai trước
- từng bị sảy thai hoặc thai chết lưu không rõ nguyên nhân
- đã dùng steroid, ví dụ như glucocorticoid
- mắc hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), bệnh gai đen hoặc đã gặp tình trạng kháng insulin
Có bao nhiêu loại tiểu đường thai kỳ?
- Tiểu đường thai kỳ hiện đang được chia thành hai loại:
- A1: Tiểu đường thai kỳ có thể kiểm soát thông qua chế độ ăn uống.
- A2: Tiểu đường thai kỳ cần phải dùng insulin hoặc thuốc uống để kiểm soát tình trạng bệnh.
Nguyên nhân gây bệnh tiểu đường thai kỳ
Bệnh tiểu đường thai kỳ thường sẽ xảy ra khi cơ thể bà bầu không thể sản xuất đủ lượng insulin cần thiết trong thời kỳ mang thai.
Trong thời kỳ mang thai, cơ thể người mẹ sẽ sản xuất nhiều hơn một số loại hormone, có thể kể đến:
- Hormone hPL (Lactogen nhau thai ở người)
- Một số loại hormone khác làm tăng tình trạng kháng insulin
Đây đều là những hormones có thể làm ảnh hưởng đến nhau thai và khả năng duy trì thai kỳ. Theo thời gian, lượng hormone này trong cơ thể bà bầu tăng lên. Đây là nguyên nhân chính khiến cơ thể kháng insulin, loại hormone điều chỉnh lượng đường trong máu.
Insulin giúp đưa glucose ra khỏi máu vào các tế bào, chính là nơi glucose được dùng để tạo năng lượng. Trong thời kỳ mang thai, cơ thể bà bầu tự nhiên trở nên kháng insulin nhẹ, do đó lượng glucose trong máu, chính là nguồn dinh dưỡng được truyền cho em bé.
Nếu tình trạng kháng insulin trở nên quá mạnh, lượng đường trong máu của bạn có thể tăng bất thường. Điều này có thể gây ra bệnh tiểu đường thai kỳ.
Quy trình test tiểu đường thai kỳ mọi thai phụ nên biết
Hiệp hội Tiểu đường Hoa Kỳ (ADA) hiện đang khuyến khích các bác sĩ thường xuyên sàng lọc các bà bầu đang mang thai từ tuần thứ 24 đến 28 để tìm ra được các dấu hiệu của bệnh tiểu đường thai kỳ, cụ thể như sau:
Bước 1: Xét nghiệm glucose
Các bác sĩ thường sẽ làm xét nghiệm glucose thông qua đường uống. Trước khi ăn sáng, bà bầu sẽ phải:
- Uống 1 lọ dung dịch glucose (nước đường có lượng glucose 75gr)
- Lấy máu 3 lần, mỗi lần cách nhau 1 tiếng (Trước khi uống, sau khi uống 1 tiếng, sau khi uống 2 tiếng)
Đây chính là cách để xét nghiệm khả năng dung nạp glucose đường uống của cơ thể.
Giá trị tham chiếu sau mỗi lần xét nghiệm:
- Glucose máu (trước uống): <5.1mmol/L
- Glucose máu (sau uống 1 tiếng): <10.0mmol/L
- Glucose máu (sau uống 2 tiếng): <8.5mmol/L
Chi phí xét nghiệm tiểu đường thai kỳ khá phải chăng, giao động vào khoảng 200.000VND cho mỗi lần xét nghiệm.
Biến chứng khi mắc tiểu đường thai kỳ
Nếu bệnh tiểu đường thai kỳ không được kiểm soát tốt hoặc không được điều trị kịp thời, lượng đường trong máu sẽ cao hơn mức bình thường trong suốt thai kỳ.
Điều này có thể dẫn đến các biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe của cả mẹ và em bé trước, trong và sau khi sinh, cụ thể với các loại biến chứng như sau:
Biến chứng tới bà mẹ
- Huyết áp cao
- Tiền sản giật
- Trầm cảm sau sinh
- Sinh non
- Lưu thai
- Cấp cứu sinh mổ
Biến chứng tới em bé
- Cân nặng khi sinh (thai to)
- Chấn thương khi sinh
- Vấn đề về hô hấp, bao gồm hội chứng suy hô hấp
- Lượng đường trong máu thấp, dễ bị hạ đường huyết
- Nguy cơ mắc bệnh tiểu đường cao hơn khi lớn tuổi
- Vàng da
Nên điều trị tiểu đường thai kỳ như thế nào?
Nếu được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường thai kỳ, phác đồ điều trị của bà bầu thường sẽ phụ thuộc vào lượng đường trong máu, được đo trong cả ngày.
Trong hầu hết các trường hợp, bác sĩ sẽ khuyên bạn nên xét nghiệm lượng đường trong máu trước và sau bữa ăn.
Các bà bầu cũng sẽ được khuyến khích kiểm soát tình trạng bệnh bằng cách ăn chế độ ăn giàu dinh dưỡng và tập thể dục thường xuyên.
Nên tập thể dục nhịp điệu cường độ vừa phải trong 30 phút, từ 5 đến 7 ngày mỗi tuần.
Các bà bầu mắc tiểu đường thai kỳ cũng sẽ được cung cấp thiết bị theo dõi lượng glucose trong cơ thể tại nhà.
Bác sĩ cũng có thể kê đơn tiêm insulin cho đến ngày sinh con. Tốt nhất, hãy hỏi lại các bác sĩ về thời điểm tiêm insulin phù hợp với bữa ăn, song song với các bài tập để tránh bị hạ đường huyết.
Nên ăn gì nếu bị tiểu đường thai kỳ?
Một chế độ ăn uống cân bằng có thể giúp kiểm soát bệnh tiểu đường thai kỳ. Đặc biệt, những người bị tiểu đường thai kỳ nên chú ý đặc biệt đến lượng carbs, protein và chất béo được nạp vào cơ thể.
CDC khuyến nghị các bà bầu nên làm việc với chuyên gia dinh dưỡng để lập kế hoạch ăn uống bổ dưỡng hoặc có thực đơn riêng để có thể kiểm soát lượng đường trong máu tốt nhất.
Thực đơn dành cho bà bầu bị tiểu đường thai kỳ
Bà bầu bị tiểu đường thai kỳ nên ăn gì?
Carbs phức hợp
Theo đánh giá tài liệu năm 2020, viện Hàn lâm Dinh dưỡng và Ăn kiêng Hoa Kỳ, khuyến nghị tất cả phụ nữ mang thai nên ăn tối thiểu 157 g carbohydrate và 28g chất xơ mỗi ngày.
Đối với những người bị tiểu đường thai kỳ, Học viện Sản phụ khoa Hoa Kỳ (ACOG) khuyến nghị nên ăn carbs phức hợp thay vì carbs đơn, bởi carbs phức hợp khiến quá trình tiêu hóa chậm hơn, vì thế hạn chế lượng đường trong máu, do đó có thể giảm tình trạng kháng insulin.
Các lựa chọn carbs có lợi cho sức khỏe có thể kể đến:
- Ngũ cốc nguyên hạt
- Gạo lứt
- Đậu, đậu Hà Lan, đậu lăng và các loại đậu khác
- Rau có tinh bột
- Trái cây ít đường
- Protein
Protein
Lượng protein khuyến nghị trong chế độ ăn uống (RDA) trong thời kỳ mang thai thường sẽ thay đổi tùy theo từng tam cá nguyệt, và cả nhu cầu ăn uống cá nhân của bà bầu.
Trong tam cá nguyệt đầu tiên của thai kỳ, lượng protein cần thiết sẽ rơi vào khoảng 46gr mỗi ngày, còn trong tam cá nguyệt thứ 2 và 3, thường sẽ rơi vào khoảng 71 g mỗi ngày.
Các nguồn protein tốt bao gồm:
- Thịt nạc
- Gia cầm
- Cá
- Đậu phụ
Các bà bầu nên tránh ăn các loại cá có hàm lượng thủy ngân cao, ví dụ như cá ngừ và cá kiếm.
Chất béo
Các nguồn chất béo lành mạnh chính là cách để đảm bảo dinh dưỡng, vitamin và khoáng chất cho bà bầu, với một số loại chất béo có lợi cho sức khỏe có thể kể đến:
- Các loại hạt không muối, nuts và seeds
- Dầu ô liu
- Quả bơ
